Sau năm năm xây dựng, đoạn tuyến được mong đợi từ lâu, nối giữa châu Âu và châu Á, đang gấp rút thi công giai đoạn cuối. Toàn tuyến dài 76,3 km trong đó có 13,6 km hầm, sẽ hoàn thành năm 2011 và khai thác năm 2012
Tuyến đường được mong đợi từ lâu
Sau gần 150 năm, kể từ lúc có kiến nghị đầu tiên về xây dựng một tuyến nối châu Âu với châu Á dưới biển Bosporus, việc thực hiện dự án Marmaray mới được bắt đầu.
Đầu năm nay, đã khởi công khoan tuyến hầm nối dẫn vào đường ống chìm dưới eo biển Istanbul dự kiến hoàn thành trong tháng 10 này.
Dự án Marmaray do Tổng cục Đường sắt, Cảng và Sân bay (DLH) đề xuất và chủ trì quản lý với kinh phí 3,5 tỷ USD từ vốn vay của Ngân hàng Nhật Bản, Ngân hàng Đầu tư châu Âu và Hội đồng Ngân hàng Phát triển châu Âu.
Cùng với đoạn đường hầm dài 13,6 km, dự án còn bao gồm việc nâng cấp đường sắt hai bên bờ, tạo nên một tuyến xuyên thành phố năng lực cao dài 76,3 km giữa Halkali bên bờ phía châu Âu và Gebze ở Anatolia, một tuyến giao thông tổng hợp cho cả tàu đô thị, tàu liên tỉnh và tàu hàng.
Dự án được chia thành ba hợp đồng chính, trong đó các hầm dưới thành phố Istanbul và dưới eo biển cùng với hệ thống điện-cơ có liên quan, đều thuộc hợp đồng BC1. Hợp đồng CR1 bao gồm công trình đường và cơ sở hạ tầng của 66 km đường trên mặt đất cùng với toàn bộ các hệ thống đường sắt, hệ thống điện kéo và tín hiệu. Hợp đồng CR2 cung ứng đầu máy toa xe.
Phương pháp thi hầm ống chìm: hạ chìm cẩu nổi
Bosporus nằm trong một khu vực có động đất hoạt động, đồng thời có nhiều công trình khảo cổ cần bảo vệ. Theo DLH, có 65% khả năng xảy ra động đất 7, 5 độ Richter trong vòng 30 năm tới. Khảo sát địa chất đã được tiến hành trong các năm 1985-1987 và 2002-2004 trước khi xác định hướng tuyến. Từ đó đã quyết định các biện pháp gia cố để bảo đảm an toàn cho nền móng hầm.
Trên tuyến Marmaray, đoạn đường hầm ống chìm là trọng điểm của công trình.
Trọng điểm của tuyến nối là 1.387 m đoạn hầm ống chìm dưới eo biển, các ống chìm được đặt trong một đường hào ở độ sâu 60 m, đó là đoạn hầm ống chìm sâu nhất thế giới. Đoạn đường hầm ống chìm này được lắp ghép bằng 11 đốt hầm bê tông, trong đó 8 đốt dài 135 m, 1 đốt dài 110 m và 2 đốt dài 98,5 m, tổng cộng 19.000 tấn.
Các đốt hầm được lắp ráp trên một cặp âu tàu cạn tại Tuzla bên bờ Anatolian. Sau khi hoàn thành, từng đốt hầm chìm được chở trên một đoạn đường biển dài 40 km đến địa điểm thi công bằng cẩu nổi và hạ xuống đường hào đã được nạo vét sạch, sau đó lấp đầy và cứ 4 m lại có một lớp đá. Giữa các đốt hầm với hầm đường dẫn đều đặt khớp nối chống động đất. Người ta còn đặt các cửa chống nước tràn, trong trường hợp hầm bị rò rỉ, các cửa sẽ tự động đóng lại.
Ngày 23-9-2008, đốt hầm cuối cùng được đặt đúng vị trí, ngày 13-10-2008, Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã tham dự buổi lễ khánh thành đoạn đường hầm ống chìm.
Các đường dẫn ở hai bên bờ đều là hầm đôi, thi công bằng phương pháp đào khoan với 5 máy đào khoan tiến hành từ hai mũi
Dự án Marmaray góp phần giảm ùn tắc giao thông
Vừa làm nhiệm vụ cầu nối giữa châu Âu và châu Á, dự án Marmaray còn góp phần quan trọng giảm ùn tắc giao thông ở Istanbul, một hiện trạng tồn tại từ lâu.
Tuyến đường có năng lực 75.000 hành khách trong một giờ trên mỗi hướng và hy vọng sẽ đạt 1 triệu hành khách/ngày. DHL dự kiến, Marmaray sẽ nâng thị phần đường sắt từ 3% lên 27%, sánh vai cùng với Paris và London.
Năng lực thiết kế cho việc chạy tàu ngoại ô là 75.000 hành khách/giờ trên mỗi hướng vào giờ cao điểm và đến năm 2025 có thể lên tới 90.000 hành khách/giờ. Muốn đạt được số đó thì đoạn hầm giữa Ayrlikcesme và Kazlicesme phải dành cho tàu đô thi trong giờ cao điểm buổi sáng và buổi chiều. Tàu liên tỉnh sử dụng tuyến nối vào ban ngày còn tàu hàng sẽ sử dụng từ nửa đêm đến 5.00 giờ sáng.
Tàu đô thị chạy trên toàn tuyến dài 76,3 km từ Halkali đến Gebze hết 104 phút, trong đó thời gian chạy qua Bosporus chỉ mất đúng 4 phút.
Đầu máy toa xe và điều hành chạy tàu
Các đoàn tàu EMU loại 10 toa và loại 5 toa chạy tuyến Marmaray đã được đặt hàng cho Hyundai Rotem, Hàn Quốc từ tháng 11-2008, gồm toàn bộ 440 toa, dài 22 m, thùng toa bằng thép không rỉ. Một số được chế tạo trong nước do liên doanh Eurotem, Hyundai Rotem. Các đoàn tàu được bàn giao theo ba đợt, đợt đầu 160 toa năm 2011 và đợt cuối vào tháng 6-2014.
Các đoàn tàu EMU của Hyundai Rotem sẽ chạy trên tuyến Marmaray
Đường hầm được trang bị để có thể chạy tàu hai chiều trên cả hai đường, nhưng bình thường chạy tàu theo hướng tay phải. Những phòng điều hành riêng biệt của tàu đô thị và tàu đường dài được bố trí tại trung tâm điều hành chính tại Maltepe. Một phòng thiết bị trung tâm tại Alkali sẽ giám sát tín hiệu phía châu Âu, ở đây còn có một bàn điều khiển phụ cho phép khu vực này hoạt động độc lập nếu tuyến hầm bị trở ngại. Người ta còn thiết lập một hệ thống cảnh báo động đất nối với Trung tâm Cảnh báo sớm tại Kandili.
BGTVT
